Talas savaşından sonra Türkler kabileler halinde Müslüman olmaya başlamıştır. Karahan Devletinin hükümdarı Satuk Buğra Han zamanında İslamiyet resmi din olarak kabul edilmiştir.(942) B u tarihten sonra İslam’a dair eserler verilmeye başlanmıştır. Bu geçiş dönemine ait en önemli eserler şunlardır:
a) Divan-ı Lügat’ it Türk.( Türk Dilinin Sözlüğü) ( 1072–1074 )
-Kaşgarlı Mahmut yazmıştır.
- Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla yazılmıştır.
-1074 yılında bitirildiği düşünülüyor.
-Türkçenin ilk sözlüğüdür.
- Türklere ait gelenek göreneklerden tarihten folklordan bahsettiği için bir ansiklopedi özelliği taşımaktadır.
- Kitapta 7500 kelimenin Arapça karşılığı verilmiş olup ayrıca halk şiirleri, atasözleri, deyimler kullanılmıştır.
-Ebu’ l Kasım’ a sunulmuştur.
-Hakaniye Türkçesi ile yazılmıştır.
b) Kutatgu Biliğ (Mutluluk Veren Bilgi) (1069- 1070 )
-1069–1070 tarihlerinde Yusuf HAS Hacip tarafından yazılmıştır.
Türk edebiyatının ilk siyasetnamesidir.
- Öğretici bir nitelik taşımaktadır.
-Tapgaç Buğra Han’a sunulmuştur.
-Devletin nasıl yönetilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
- Hakaniye (Doğu ) Türkçesi ile yazılmıştır.
-6645 beyitten müteşekkildir.
-Eserde öğütler; devlet, akıl saadet, adalet sembolleriyle verilmiştir.
- Hakaniye Türkçesi ile yazılmıştır.
c) Divan-ı Hikmet
-Hoca Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır.
-İlahi aşk kavramı ilk defa bu eserde kullanılmıştır.
-Yesevi tarikatının esasları ve dinin temel öğretileri anlatılmıştır.
-12. yy da yazılmıştır.
- Hece ölçüsüyle halk dili kullanılmıştır.
- Hakaniye Türkçesi ile yazılmıştır.
d) Atabet’ül Hakayık (Hakikatlerin Eşiği)
- Yüknekli Edip Ahmet tarafından yazılmıştır.
-12. yyda yazılmıştır.
- Eserde ahlakın önemi ve yolları üzerinde durulmuştur.
- Beyit ve dörtlükler bir arada kullanılmış. Dolayısıyla aruz ve hece vezni birlikte kullanılmıştır.
KİTAB-I DEDE KORKUT
- Destandan halk hikâyesine geçiş döneminin ürünüdür.
- 12 hikâyeden oluşur.
- Olağanüstü olaylarla gerçeğe uygun olaylar eserde iç içedir.
-Türklerin eski yaşam tarzları ile ilgili ayrıntılar yanında İslam dini ile ilgili özelliklerde vardır.
- Eserde geçen ‘’Dede Korkut’’meçhul bir halk ozanıdır.
- Hikâyelerde oğuzların çevredeki boylar ile aralarındaki savaşlar ve kendi iç mücadeleleri yer alır.
- Hikâyelerin konuları; aşk, yiğitlik gösterisi, kahramanlık, boylar arasındaki savaştır.
-15. yy’da kaleme alınmıştır.
-Eserin yazarı belli değildir. “
- Nazım ile nesir iç içedir.
- Hakaniye lehçesi kullanılmıştır.
TÜRK HALK EDEBİYATI
-İslamiyet’ten günümüze kadar kesintisiz gelen bir edebiyattır.
-Halk içinde yetişmiş ozanları icra ettiği bir edebiyattır.
- Temelinde sözlü bir gelenek vardır.
-Dili sadedir.
- Dörtlük ve yarım kafiye esaslıdır.
- Hece ölçüsü kullanılmıştır.
- Halkın dertlerini, sevinçlerini, her türlü duygularını işlemektedir.
- Bu edebiyatı genellikle “aşık”adı verilen sazlarıyla yazdıklarını besteleyip köy köy dolaşan ozanlar icra etmiştir.
-Koşma, destan, semai, varsağı, mani, ağıt, türkü, bilmece, atasözü, devriye, şathiye, ilahi, deme gibi çeşitli nazım şekilleri vardır.
- Kendi arasında : “Âşık Anonim, ,Dini-Tasavvufi olmak üzere 3’e ayrılır.
A) ÂŞIK TARZI TÜRK HALK EDEBİYATI
-İslamiyet'ten önce başlamıştır.
- Eskiden “kam,baksı” adı verilen ozonlara bu dönemde “AŞIK”adı verilmiştir.
-Âşıklar şiirlerini bağlama adı verilen sazlarla köy köy dolaşıp söylemiştir.
- Hece ölçüsü kullanılmıştır.
- Dili sadedir.
- Nazım birimi dörtlüktür, yarım kafiye kullanılmıştır.
- Son dörtlükte şairin mahlası(adı) kullanılır.
- Şairler şiirlerini “CÖNK” adı verilen defterde toplarlardı.
- Aşk, ölüm, gurbet, ayrılık konuları sıklıkla ilenmiştir.
- Coşkulu, lirik bir söylenişi vardır.
- Koşma, mani, türkü, semai, varsağı destan gibi biçimleri mevcuttur.
- 17. yüzyıldan sonra divan edebiyatından etkilenmeye başlamıştır.
KOŞMA
- Aşk, ayrılık, gurbet gibi geniş çerçeveli konuların işlendiği bir türdür.
- 11’li hece ölçüsüyle yazılır.
- En az 3 en fazla 6 kıtadan oluşur.
- Dili sadedir.
Kafiye düzeni “abab,cccb,dddb…”şeklindedir.
- Son dörtlükte şairin mahlası bulunur.
- Koşmanın konularına göre “güzelleme, koçaklama, ağıt, taşlama”adlı türleri vardır.
-GÜZELLEME: İnsan ve doğa sevgisinin lirik bir edayla işlendiği koşmalara denir.
- KOÇAKLAMA: Savaş, yiğitlik, kahramanlık gibi konuları işleyen koşmalara denir.
- AĞIT: Ölen kişinin arkasından duyulan acının ve onun iyiliklerinin işlendiği koşmadır.
- TAŞLAMA: Toplumun veya bireylerin aksayan yönlerini eleştiren koşmalara denir.
VARSAĞI
- Toros Dağları ve Adana civarında yaşayan “VARSAK” boylarının söyledikleri türkülere denir.
- Kafiye düzeni koşma gibidir.
- 4+4 şeklinde 8’li ölçüyle söylenir.
- “BRE, BEHEY, HEY “ nidaları sıklıkla kullanılmıştır.
-En az 3 en fazla 5 dörtlüktür.
SEMAİ
-Özel bir ezgiyle söylenen bir türdür.
- Kafiye düzeni koşma ile aynıdır.
- 4 + 4 =8 ‘li ölçüyle yazılır.
- 3–5 dörtlükten oluşur.
DESTAN
-6+5 ‘li hece ölçüsüyle söylenir.
- Halk edebiyatının en uzun nazım biçimidir.
-Kendine özgü bir söylenişi vardır.
- Kafiye düzeni koşma ile aynıdır.
- Ayaklanma, kıtlık, savaş, hastalık gibi toplumsal konular işlendiği gibi bireysel konuların işlendiği destanlar da vardır.
- Dörtlük sayısında sınırlama yoktur.
B) ANONİM TARZI TÜRK HALK EDEBİYATI
-Halkın ortak ürünüdür.
- Yüzyıllar süren gelişim gösterir.
-Hece ölçüsü kullanılmıştır.
- Halkın yaşamından otaya çıkmıştır.
-Sözlü ürünlerdir, çok sonraları birileri tarafından yazıya geçirilmişlerdir.
- Türkü, destan, masal, ninni, bilmece, mani, halk hikâyeleri gibi nazım şekilleri vardır.
TÜRKÜ
- Belli bir ezgiyle söylenir.
- 7,8,11,14 ‘li ölçülerle söylenir.
- Hemen her konuda söylenir.
- Bölgesel özellik ve ad değişikliğine uğrayabilir.
MANİ
- “aaxa” şeklinde kafiyelenir.
- 4+3 şeklinde ölçüsü vardır.
-İlk iki dizesi ayrık yani hazırlık özelliği taşımaktadır. Asıl mesaj üçüncü dizede verilir.
- Her konuda söylenebilir.
- Düz, cinaslı ve artık mani gibi çeşitleri vardır.
NİNNİ
- Annelerin bebeklerini uyutmak amacıyla belli bir ezgi ile söylediği parçalardır.
-Çocukların psikolojisi üzerinde etkilidir
- Manzum özelliktedirler.
BİLMECE
- Çoğunlukla cevabı içinde saklı bulunan ve düşünceyi geliştirmek amacıyla türetilen soru biçimlerine denir.
-Güzel vakit geçirmek amacıyla çıkarıldıkları düşünülmektedir.
- Manzum – mensur şekilleri vardır.
ATASÖZLERİ
- Yüzyıllar süren tecrübeler sonunda ortaya çıkan özlü sözlerdir.
- Kelimeleri değiştirilemezler.
- Aynı konuda birbiriyle çelişen atasözleri olabilir.
C) DİNİ-TASAVVUFİ (TEKKE) TÜRK HALK EDEBİYATI
-Hem hece hem de aruz ölçüsü kullanılmıştır.
-Eserlerde genellikle Allah sevgisi işlenmiştir.
- Hem dörtlük hem beyit kullanılmıştır.
- Dil halkın kullandığı dil olmakla beraber Arapça-Farsça kelimelerde kullanılmıştır.
-Bu eserleri daha iyi anlayabilmek için belli bir dini bilgiye sahip olmak gerekir.
- Bu eserlerde dönemin çarpıklıkları da işlenmiştir.
-Şairler genellikle dini eğitim almışlardır.
-İlahi, nefes, şathiye, nutuk, devriye, hikmet gibi nazım şekilleri vardır.
İLAHİ
- Hecenin 7’li-11’li kalıbıyla belli bir ezgiyle söylenen coşkulu şiirlerdir.
- Allah’ın aşkı ve O’na kavuşma arzusu işlenir.
-Hem hece hem de aruzla yazılan ilahiler vardır.
- İlahi’ye Aleviler “Deme”, Bektaşiler “Nefes” Mevleviler “Ayin” adını vermişlerdir.
NUTUK
- Tekkede tarikata yeni giren müritlere dinin ve tarikatın esaslarını aktarmak için yazılan şiirlere denir.
-11’li hece ölçüsü ile yazılır.
ŞATHİYE
- Dinin bazı inceliklerini alay edermişçesine anlatan şiirlere denir.
- Birçok şair bu şiirlerden dolayı horlanmış hatta öldürülenler de olmuştur.
HALK EDEBİYATININ TEMSİLCİLERİ
YUNUS EMRE
- Engin hoşgörüsü, insan sevgisiyle sadece bizim değil bütün dünyanın beğenisini kazanmış eşsiz bir şair, fikir adamıdır.
- İlahi aşkı ve insan sevgisini eserlerinde işlemiştir.
- Hem aruzu hem de hece veznini kullanmıştır.
- Şiirlerinde dili oldukça sadedir, zamanının halk dilini kullanmıştır.
- Nazım biçimi olarak “ilahi”yi seçmiştir.
- “Risalet’ün Nushiye (Nasihatlar Kitabı) ve Divan” adlı kitabı vardır.
PİR SULTAN ABDAL
-Halk edebiyatında lirik şiirin öncülerindendir.
- Halk içinde çok sevildiği için isimsiz birçok şiir onun adında yayımlanmıştır.
- Tasavvufu, halkın anlayışıyla birleştirmiştir.
- Bütün şiirlerini hece ölçüsüyle yazmıştır.
- Dili oldukça sadedir.
- Bektaşi tarikatına mensup olduğu için “nefes”leri ünlüdür.
HACI BEKTAŞI VELİ
- Bektaşi tarikatının kurucusudur
- Büyük bir bilgindir.
- Orta Anadolu’da etkin olmuştur.
- “Malakat”adlı Arapça eseri ünlüdür.
KAYGUSUZ ABDAL
- Kendisinden önceki şairlerden etkilenmiştir.(Özellikle Yunus’tan) -Hem hece hem de aruz veznini kullanmıştır.
- Alaylı, nükteli, eleştirili şiirler yazmıştır.
-Edebi yazıları da vardır.
- “Budala-name, Mugaalet-name”adlı eserleri vardır.
KAYIKÇI KUL MUSTAFA
- 17. yüzyılın önemli yeniçeri şairlerindendir.
-Kahramanca şiirleriyle tanınmıştır.
- “Genç Osman” destanıyla tanınmıştır.
- Divan şiirinden etkilenmemiştir.
KÖROĞLU
- Başkaldırının, isyanın şairidir.
- Din dışı konularda şiirler yazmıştır.
-Sultan Murat (II.) zamanında savaşlara katılmıştır.
- Köroğlu adlı halk kahramanıyla aynı adı ve özellikleri taşıdığı için ikisi aynı kişi olarak anılmıştır.
DADALOĞLU
- Toroslar bölgesinde yaşamış.
- Devlet yönetiminin aşiretiyle olan mücadelesi üzerine söylediği:
“ferman padişahınsa dağlar bizimdir”dizelerinin nakarat olarak kullanıldığı şiiri oldukça beğeni toplamıştır.
- Varsağı , semai ve destanları meşhurdur.
-Türküler yazmıştır.
KARACAOĞLAN
- Şiirlerini sade bir dille yazmıştır.
- Hece ölçüsünü ustalıkla kullanmıştır.
- Saz şairliğinin piri sayılır.
- Din dışı konularda yazmıştır.
- Koşmaları oldukça sevilmiştir.
- Kuvvetli lirik egemenliği hâkimdir şiirlerine.
- Anadolu’yu at sırtında gezip şiir söylemiştir.
ÂŞIK ÖMER
-İyi bir eğitim almamasına karşın şairler arasında yeteneğiyle kendine en üstte yer edinmiştir.
- Devrinin idarecilerini, dinini görünüş için yaşayanlarını eleştirmiştir.
- Aruzu kullanmıştır. Ancak hece ölçüsünde asıl karakterini bulmuştur.
DERTLİ
- 18. yüzyılın sonlarında yaşamıştır.
- Hem hece hem de aruz ölçüsünü kullanmıştır.
Lirik koşmalarıyla tanınmıştır.
- Divan ‘ı taş baskıyla basılmıştır.
EMRAH
- Erzurumludur.
- Divan edebiyatından etkilenmiştir.
-Gazel, murabbalar yazmıştır.
- Koşma ve semaileriyle tanınmıştır.
GEVHERİ
- İnce bir söyleyiş, derin bir bilgi içeren şiirleri halk arasında çok sevilmiştir. -Divan edebiyatında etkilendiği için mazmun ve yabancı sözcükleri çokça etkilenmiştir.
- Koşmaları ve taşlamaları oldukça ünlüdür.
BAYBURTLU ZİHNİ
- Divan edebiyatına çokça dalmaya çalışmıştır.
- Saz şairi olarak ün kazanmıştır.
- Divan’ı, Sergüzeşt-name”adlı kitapları vardır.
ÂŞIK VEYSEL
- Çocuk yaşta kör olması ona derin bir duygu zenginliği vermiştir.
- Yurt, insan ve toprak sevgisini iliklerine kadar hisseden, bunu şiirlerinde işlemiştir.
-Halk edebiyatının ve son dönem edebiyatımızın usta şairlerindendir.
-Sivas Şarkışla Sivri alan köyünde doğmuş ve yaşamıştır.
DİVAN EDEBİYATI ( KLASİK –ESKİ EDEBİYAT)
İslamiyet’in kabulünden sonra Türkler yaşamın her alanında Araplardan, Farslardan etkilenmişlerdir. Bu etkileşimin en belirgin olduğu alanların başında edebiyat göze çarpmaktadır.
- 13. yy dan dan itibaren şair ve yazarlar Fars- Arap etkisine girmeye başlamıştır.
-Şairler şiirlerini “DİVAN” adını verdikleri bir kitapta topladıkları için bu edebiyatına “Divan Edebiyatı” denilmiştir.
-Ayrıca “klasik-eski –zümre edebiyatı” da denilir
- Bu edebiyatın özünde dinde tasavvuf vardır.
- Dil çoğunlukla halkın anlayacağı tarzda değildir.
-Arap ve Fars edebiyatı örnek alınmıştır.
-Saraydan destek gördüğü için “saray edebiyatı” da denilmiştir
- Ölçü olarak “aruz ölçüsü” kullanılmış.
-Çoğunlukla aşk, şarap, kadın övgü, din, ahlak, tasavvuf konuları işlenmiştir
- Kafiye hem göz hem de kulak için anlayışı hakimdir.
- Zengin ve tam kafiye sıklıkla kullanılmıştır.
- Divan dışında beş mesnevinin toplandığı kitaba “hamse” denilir.
Nazım biçimleri “beyitle” yazılanlar: Gazel, kaside, mesnevi,
-“bentlerle”yazılanlar:rubai, tuyuğ,şarkı,terkib-i bent,terci-i bent,murabba
BEYİTLERLE YAZILAN NAZIM ŞEKİLLERİ
1 ) GAZEL
-Güzellik, aşk, kadın, şarap gibi konuları işleyen nazım türüdür.
- Araplarda Farslara onlardan da Türklere geçmiştir.
- Gazelin ilk beyitine “matla”son beyitine “makta” denir.
- En güzel beyitine “beyt’ül gazel ya da şah beyit” denir
- Kafiye şeması: “aa,ba, ca da...” şeklindedir.
- “En az beş en fazla on beş beyit” ten oluşur.
- Konu birliği yoktur. Her beyit başka bir konudan bahsedebilir.
2 ) KASİDE
- Herhangi bir kişiyi ya da durumu övmek amacıyla yazılan şiirlerdir.
- En 33 en fazla 99 beyitten oluşur.
- İlk beyitine matla, son beyitine makta, şairin adının bulunduğu beyite taç beyit adı verilir.
- Kafiye düzeni gazelle aynıdır.
- Allah’ın birliğini anlatan kasidelere: TEVHİT
- Allah’a dua etmek için yazılanlara: MÜNACAAT
-Herhangi bir şahsı övmek için yazılanlara: METHİYE
- Peygamberleri övmek için yazılanlara: NAAT
- Birini eleştirmek için yazılanlara: HİCVİYE
-Ölen birinin arkasından yazılanlara MERSİYE kasidesi denir.
- Kaside: nesip-girizgâh-methiye-tegazzül-fahriye-dua bölümlerinden oluşur.
- En önemli kasideci NEFİ’dir.
3 ) MESNEVİ
- Roman ve hikâyenin yerini tutan çoğunlukla uzun konuların işlendiği nazım biçimine denir.
- Her beyit kendi arasında kafiyeli olduğu için uzun yazılmaya imkân vermiştir.
- Beyit sınırı yoktur.
- Çoğunlukla hikemi konular, efsaneler, kahramanlık ve aşk konuları işlenmiştir.
-Leyla-Mecnun mesnevisi en çok okunan olmuştur.
UYARI: Bunların dışında uzun ve kısa mısraların ard arda sıralanmasıyla yazılan Müstezat, günümüz manileri gibi kafiyeleşen kıt’alar da yazılmıştır. Kıtalar aaxa şeklinde kafiyelenir.
BENTLERLE YAZILAN NAZIM ŞEKİLLERİ
1) TERKİB_İ BENT
- 5 ile 15 bent arasıda değişir uzunluğu.( 15 ten fazla olan da var)
- Her bent 8–15 beyit arasında değişir.
- Didaktik, felsefi, eleştiri konularında yazılır.
-Gazel gibi kafiyelenir.
- Ziya Paşa’nın terkib-i bendi meşhurdur
2) TERCİ_İ BENT
- Terkibi-i bente benzer.
3 ) TUYUĞ
- Divan edebiyatına Türklerin kattığı bir türdür.
- Felsefi konular işlenmektedir.
- Kadı Burhanettin’in tuyuğları meşhurdur
4 ) RUBAİ
- Kafiyelenişi aaxa şeklindedir.
- Aruzun belli kalıplarıyla yazılır.
- Felsefi ve hikemi derinliği olan konular işlenmiştir.
- İran’da ÖMER HAYYAM, Türk edebiyatında MEVLANA ‘nın rubaileri meşhurdur.
5 ) ŞARKI
- Türklerin divan edebiyatına kattığı bir türdür.
- Aşk kadın şarap konuları işlenmiştir.
- Nedim bu türün en önemli temsilciliğini yapmıştır.
- Üçüncü mısrasına “miyan” denir.
DİVAN EDEBİYATININ ŞAİR VE YAZARLARI
HOCA DEHHANİ
- Divan edebiyatının kurucusu kabul edilir.
- Yirmi bin beyitlik “Selçuk Şehnamesi”adlı kitabı vardır.
-Vatan hasreti ile ilgili şiirleri vardır.
MEVLANA
- Mevlevi tarikatının kurucusudur.
- Mesnevi adlı yüz bin beyitlik eseri vardır
- Divan-ı Kebir, Mektubat adlı eserleri de vardır.
- 13.yy. tasavvuf şairidir.
- Bütün eserlerini Farsça yazmıştır.
NECATİ BEY
- Divanı vardır.
- Millileşme akımını savunmuştur.
- Eserlerinde sade bir dil kullanmıştır.
- Divan şiirine bir yerlilik, bir ulusallık kazandırmaya çalışmıştır.
AHMEDİ
- 14. yy. da tanınmış bir şairdir.
- İran edebiyatının bütün özelliklerini edebiyatımıza katmaya çalışmıştır.
- Din dışı konularda şiirler yazmıştır.
- “Cemşit u Hurşit, İskendername Divan’ı”adlı eserleri vardır.
ŞEYHİ
- 15. yyda yaşamıştır.
- Tasavvufi şiirleri ağırlıktadır.
- Çağının dil inceliklerini eserlerinde yansıtmıştır.
- Devrinin bozukluklarını bir eşekten yola çıkarak şikâyet ettiği “HARNAME”adlı kitabı meşhurdur. Bu kitap birçok yönüyle fabl özelliği taşımaktadır.
- Harname, Hüsrev ü Şirin ve Divan adlı kitapları vardır.
ALİ ŞİR NEVAİ
- Çağatay Türk edebiyatını en önemli temsilcisi sayılır
- “Muhakemet’ül Lugateyn”adlı kitabıyla Türkçe-Farsçayı karşılaştırmış ve Türkçenin Farsçadan üstün olduğunu söylemiştir.
- “Hamse” (beş mesnevi) sahibidir.
- İlk bibliyografya kitabımız (şairlerin hayatını almış) olan “Mecalisü’ün Nefais”adlı kitabı vardır.
- Türkçenin musiki ve vezin kalıplarını içeren Mizanül Evzan adlı kitabı vardır.
- Devlet adamlığı yapmıştır.
FUZULİ
- Duygu, düşünüş ve edebiyat açısından Türk edebiyatının en büyük şairi sayılır.
- Lirik şiirleri oldukça meşhurdur.
- Platonik bir aşk anlayışı vardır.
- Azeri Türkçesini kullanmıştır.
- Uçsuz bir hayal dünyasına, derin bir bilgiye sahiptir.
-Kerbela da türbedarlık yaptığı söylenir.
- Ona göre şair bilgisiz olamaz, ilham olmadan şiir yazılmaz. Şiir bir Allah lütfüdür.
- “Şikâyetname” adlı eseri devrin bozukluklarını anlatan “hiciv”dalında ilk mektuptur.
- Türkçe Divanı, Farsça Divanı, Arapça Divanı, Hadikat’üs Süeda, Beng ü Bade, Leyla ü Mecnun Mesnevisi, Hadisi Erbain, Şikâyetname adlı kitapları vardır.
SİNAN PAŞA
-15.yüzyılın nesir yazarıdır.
- Dili oldukça süslüdür.
- “Tazarru -name”adlı eseri oldukça meşhurdur. Seciler ve söz sanatlarıyla doludur.
BAKİ
- Şairlerin sultanı lakabıyla anılır(sultan’uş şuara)
-Kanuni’nin iltifatına çokça mazhar olmuştur.
- Genellikle din dışı konularda şiir yazmıştır.
- Ahenk ve kulak için kafiyeye çok düşkündür.
- 16.yyda yaşamış en büyük şairdir.
- Divan’ı ve Kanuni Mersiyesi meşhurdur.
NEFİ
- Kasidenin Türk edebiyatındaki tartışmasız lideridir.
- Övdüğünü göğe çıkarır, yerdiğini yerin dibine geçirir. Sınırlaması yoktur.
- Dili oldukça süslüdür.
- Öldürüldüğü söylenir şiirleri yüzünden.
- “Sihamı- Kaza adlı eseri vardır.
KÂTİP ÇELEBİ
- “Cihan-numa, Keşf’uz Zunün, Mizan’ül- Hak”adlı eserleri vardır.
- Didaktik eserler yazmıştır.
BAĞDATLI RUHİ
- Toplumcu bir özelliğe sahiptir.
- Döneminin aksaklıklarını terki-i bentleriyle eleştirmiştir.
- Tarikata girmesine rağmen din dışı şiirleri vardır.
NABİ
- Asıl adı Yusuf’tur.
- 17. yy da yetişmiştir.
- Didaktik – hikemi şiirin edebiyatımızdaki en iyi temsilcisi sayılır.
- Akıcı ve düzgün bir dili vardır.
- Oğlu için yazdığı “Hayriye”adlı kitabı meşhurdur.
- Farsça ve Türkçe Divanı, Hayrabat, Sürname adlı kitapları vardır
EVLİYA ÇELEBİ
- Edebiyatımızın seyahat yazarlarının piridir.
- “Seyahat-name” adlı eseri vardır.
NEDİM
- Lale Devri (18. yy) nin eğlencelerini eserlerinde en iyi yansıtan şairdir.
- Şiirde mahallileşme akımını başlatan ve yerleştiren şairdir.
- Tasavvufun etkisinde kalmayan tek şairdir.
- İstanbul Türkçesi ile yazmıştır.
- Halk dilini, inanışlarını şiirlerinde işlemiştir.
- Divan edebiyatının klasik söylemlerine(mazmun) yenilerini katmıştır.
- “Şarkı” nazım şeklini en ustaca kullanan şair olmuştur.
-Hece vezniyle şiirleri de vardır.
ŞEYH GALİP
- Divan edebiyatının son büyük şairidir.
- Yenileşme hareketlerine uygun şiirler yazmıştır, halk söylemlerini eserlerinde kullanmıştır.
- Hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
- Genel olarak dili süslü ve ağırdır.
- “Hüsn ü Aşk” adlı mesnevisi meşhurdur.
